Azkenean heldu egin da gure eguna. GAUR LAMIAKO MASKARADA ospatuko dugu!!!!
Eguraldi eguskitsua ez izan arren, ANIMA ZAITEZTE!!!!!!!
III ATALA
22.30h
Atal honetan Prudentziaren kondairak bizia hartzen du Antonio Truebaren “El Canto de la Lamia”-ren bitartez. Kondairak dioenez, XVII. Mendearen hasieran, Berriz mendian, Prudentzia bizi zen eta ondoko baserri batean Martin. Laiatzeko garaian lanerako biltzen ziren eta hortik maitasuna sortu zen. Ezkondu ziren. Prudentzia haurdun zegola, Martin gaztainondo batetik erori eta hil zen. Handik bi hilabetera semea jaio zen : Inaxio. Prudentziak ahalegin handiarekin bere semea hazi zuen eta bere gurasoen tradizioa jarrai zezan sahiatu zen, hots, lurra lantzea. Baina lurren jabea izateko adina zuenean dena salduz itsasoratu egin zen Inaxio, bere ilusiorik handiena. Prudentzia goibel geratu zen; Martinen ehortzi ondoan, horizonteari begiratuz bere semearen untzia desagertu arte.Arratsalde batetan Berriz mendian zegoenean, bela zuri bat ikusi zuen. Orduan korrika basoeta padurak zeharkatuz ontziaren bila joan zen. Txalupa ondoan zegoenean, minezkogarrasia emanez lurrera erori zen. Ez zen Inaxioren ontzia. Ahal izan zuen moduan etxera iristen saiatu zen eta Ondizeko ihitzetan hil zen. Momentu horretan lamien kantua entzun zen eta Prudentzia honako batetan bilakatu zela esaten da. Kantu goxo hau mendi hauen semeren bat itsasoratzen denean entzuten da. Momento hartatik, Ondizko ihitzei Lamiako Hondartza izena eman zitzaien eta hortik gure herriaren izena.
Bere biziaren kondaira kontazen den artean Prudentzia eskenatokian azaltzen da honi buelta bat emanez, istorioa bukatzen bere aulkian hil egiten da. Hiru adar soinuren ostean, fanfarria, erraldoiak, Zankuak zuziekin eta pertsonaia mitologikoak lamiadantza soinuen artean agertzen dira. Adarraren ostean Maitza saltoka eta oihuka dabil “Maiatza, maiatza” hilabetea ailegatu dela iragarriz. Lamiak alde batetik bestera dabiltza saltona eta oihuka, Prudentziaren aulkira heldu arte. Prudentzia lamia bihurtzen dute eta Sugaar eta Mendirekin lamiadantza dantzatzen dute.
Pertsonaia guztiak egurra batu eta sua sortzen da Ieltxuk hiru irrintzien ostean zuzia bota ostean. Lamiako Txikiak dantza taldea azaltzen da herria errepresentatuz eta dantza egiten dute. Abadea kanpai dorrean agertzen da eta Ieltxurekin enfrentamendua izan ostean pertsonaia mitologiko guztiek ospatzen dute paganismoaren garaipena. Sugaarrek lamiak deitzen ditu eta hauek abestu egiten dute beraien kantua, gero lamiadantza dantzatzen dute. Ostean beste mitoak gonbidatzen dituzte lamiadantza dantzatzera. Azkenik herria gonbidatzen dute eurekin dantzatzeara. Horrela bukatzen da Lamiako Maskarada hurrengo urterarte.
Lehenengo atalak
I ATALA
17.30h
Langileria eta Gaztelubide kaleak gurutzatzen diren puntuan, fanfarria, adarra, erraldoiak eta herria agertzen dira. Adarraren soinuaren ostean eta lamiadantzaren musikaz bat Maiatza agertzen da menditik saltoka eta oihuka. Kadeneta bat sortzen da herriarekin, Maiatza buruan duelarik, maiatzako hilabetea eta Maskarada herrian zehar iragarriz. Prudentzia azaltzen da eta bere seme desagertuagatik galdetzen du. Lamiakoko geltokirarte abiatzen dira han Lamiako Txikiak dantza taldeak eta herriak dantzatzen dute mundu guztia Maskaradan parte hartzera gonbidatuz.
II ATALA
18.00h
Adarraren soinuaren ostean danak abiatzen dira lamiaren eskulturarainio orden bat mantenduz. Horrela lehenengo adarra, gero fanfarria, ostean erraldoiak eta gero herria eta dantza taldea. Ibilbide guztian zehar, Prudentzia bere semeagatik galdetzen du herritar orori eta Maiatzak, maskarada eta hilabetearen zalpena aldarrikatzen ditu herriko txoko guztietaik zehar. Aurkitzen ditugun lehenengo pertsonaiak:
Mari eta bere senarra Sugaar: Mari eserita dago eta Sugaarrek Mariren ilea orrazten du. Adarraren hiru soinuak entzun ostean egitekoa utzi, altzatu eta udaberri dantzatzen dute. Maskaradara integratzen dira hau presidituz Hemendik aurrera, pertsonaia mitologiko batekin aurkitzen direnean Marik dantza bat eskainiko die euren jabea delako eta lamiekin aurkitzerakoan, Sugaarrekin lamiadantza dantzatuko dute lamiek, beraien jabea delako. Horrela Maskaradara gonbidatuko dituzte mitoak Maskaradarekin bat egiteko. Azaltzen diren hurrengoak:
Lamiak: Ileak orrazten eta abesten dabiltza. Adarra entzun ondoren Sugaarrekin bat egiten dute lamiadantza dantzatuz berarekin eta horrela Maskaradan parte hartzen dute. Lehenengo pertsonaia naturalak:
Ur eta Lur: Beraien baserriko baratzean lanean dabiltza. Hiru adarren soinuen ostea, etxera sartu eta euren janzki dibinitarioekin azltzen dira Mariren aurrean. Marik jota dantzatzen die, Maskaradara gonbidatuz.
Menditik jeisten:
Basajaun eta Zankuak: adarraren soinua entzunda, menditik jeizten dira Mariren deiari erantzuna emanez. Mari beraien artetik pasako da arkudantza dantzatzen.
Hurrengoak:
Illazki eta Gau: Illazki janzkiak garbitzen dabil, Gau ostera zeruari begira dabil landan etzanda dagoen bitartean. Hiru adar soinu entzun ostean, janzki dibinitariok jantzi eta Marik arin-arin dantzatzen die Maskaradan integratu daitezen. Baserri baten aurrekaldean: Eguzki, Su eta Oneztarri: murmurka dabiltza borobilean. Adarraren ostean, janzkiak
aldatu eta Marik jota dantaztzen die, Maskaradan integratu daitezen. Hurrengo pertsonaiak: Mendi eta Galtzagorri: Mendi baratzean ari da lanean, Galtzagorri bere atzetik dabil izeka eta burlaka Mendiren mugimenduak errepikatuz. Adar soinua entzunda, Mendik lana uzten du eta janzki dibinitarioa janzten du. Marik ingurutxu dantzatzen die biei, Maskaradan parte hartzeko gonbidapena eginez.
Aintzinako garbitoki batean: Lamiak: batzuk arropa garbitzen eta besteak ileak orrazten eta abesten. Hiru adar soinuren ondoren, lana utzi eta Sugaarrekin batzen dira lamiadantza dantzatzeko eta horrela Maskaradan integratzeko. Kaleartetik azaltzen da: Inguma: Saltoka eta bere sokaz jendea beldurtzen agertzen da, adar soinuaren ostean. Mariren aurka egiten du San Miguel dantzan, eta Marik irabazten duenez Maskaradan integratzen du. Landan etzanda: Aker eta lamia: Aker landan etzanda dago eta bere bizkarrean lamia bat dago orrazten. Hiru adar soinuak eta gero, Mari Akerren bila doa eta Sugaar Lamiaren bila. Laurak lamiadantza dantzatzen dute, bi petsonaiak Maskaradara gonbidatzeko. Kearekin nahasturik: Sorgin: edabe magikoak prestatzen dabil, baina adar soinua entzuterakoan Marirerik borroka egiten du sorgindantza dantzatuz. Mairik irabazten du eta Sorgin Maskaradan parte har dezan lortzen du. Aurkitzen dugun azken pertsonaia : Ieltxu: Amildegietatik jeisten da saltoka eta oihuka eskuan zuzi bat duelarik. Hiru adar soinuen ostean Marik sokadantza dantzatzen duen bitartean, Ieltxuk Marireren mugimenduak imitatzen sahiatzen da.
Atal hau bukatzeko mito eta lamia guztiek lamiadantza dantzatzen dute, gero kalejira batenbitartez herritarren artean nahastu eta desagertzen dira gaueko akelarrerako prestatzeko.
17.30h
Langileria eta Gaztelubide kaleak gurutzatzen diren puntuan, fanfarria, adarra, erraldoiak eta herria agertzen dira. Adarraren soinuaren ostean eta lamiadantzaren musikaz bat Maiatza agertzen da menditik saltoka eta oihuka. Kadeneta bat sortzen da herriarekin, Maiatza buruan duelarik, maiatzako hilabetea eta Maskarada herrian zehar iragarriz. Prudentzia azaltzen da eta bere seme desagertuagatik galdetzen du. Lamiakoko geltokirarte abiatzen dira han Lamiako Txikiak dantza taldeak eta herriak dantzatzen dute mundu guztia Maskaradan parte hartzera gonbidatuz.
II ATALA
18.00h
Adarraren soinuaren ostean danak abiatzen dira lamiaren eskulturarainio orden bat mantenduz. Horrela lehenengo adarra, gero fanfarria, ostean erraldoiak eta gero herria eta dantza taldea. Ibilbide guztian zehar, Prudentzia bere semeagatik galdetzen du herritar orori eta Maiatzak, maskarada eta hilabetearen zalpena aldarrikatzen ditu herriko txoko guztietaik zehar. Aurkitzen ditugun lehenengo pertsonaiak:
Mari eta bere senarra Sugaar: Mari eserita dago eta Sugaarrek Mariren ilea orrazten du. Adarraren hiru soinuak entzun ostean egitekoa utzi, altzatu eta udaberri dantzatzen dute. Maskaradara integratzen dira hau presidituz Hemendik aurrera, pertsonaia mitologiko batekin aurkitzen direnean Marik dantza bat eskainiko die euren jabea delako eta lamiekin aurkitzerakoan, Sugaarrekin lamiadantza dantzatuko dute lamiek, beraien jabea delako. Horrela Maskaradara gonbidatuko dituzte mitoak Maskaradarekin bat egiteko. Azaltzen diren hurrengoak:
Lamiak: Ileak orrazten eta abesten dabiltza. Adarra entzun ondoren Sugaarrekin bat egiten dute lamiadantza dantzatuz berarekin eta horrela Maskaradan parte hartzen dute. Lehenengo pertsonaia naturalak:
Ur eta Lur: Beraien baserriko baratzean lanean dabiltza. Hiru adarren soinuen ostea, etxera sartu eta euren janzki dibinitarioekin azltzen dira Mariren aurrean. Marik jota dantzatzen die, Maskaradara gonbidatuz.
Menditik jeisten:
Basajaun eta Zankuak: adarraren soinua entzunda, menditik jeizten dira Mariren deiari erantzuna emanez. Mari beraien artetik pasako da arkudantza dantzatzen.
Hurrengoak:
Illazki eta Gau: Illazki janzkiak garbitzen dabil, Gau ostera zeruari begira dabil landan etzanda dagoen bitartean. Hiru adar soinu entzun ostean, janzki dibinitariok jantzi eta Marik arin-arin dantzatzen die Maskaradan integratu daitezen. Baserri baten aurrekaldean: Eguzki, Su eta Oneztarri: murmurka dabiltza borobilean. Adarraren ostean, janzkiak
aldatu eta Marik jota dantaztzen die, Maskaradan integratu daitezen. Hurrengo pertsonaiak: Mendi eta Galtzagorri: Mendi baratzean ari da lanean, Galtzagorri bere atzetik dabil izeka eta burlaka Mendiren mugimenduak errepikatuz. Adar soinua entzunda, Mendik lana uzten du eta janzki dibinitarioa janzten du. Marik ingurutxu dantzatzen die biei, Maskaradan parte hartzeko gonbidapena eginez.
Aintzinako garbitoki batean: Lamiak: batzuk arropa garbitzen eta besteak ileak orrazten eta abesten. Hiru adar soinuren ondoren, lana utzi eta Sugaarrekin batzen dira lamiadantza dantzatzeko eta horrela Maskaradan integratzeko. Kaleartetik azaltzen da: Inguma: Saltoka eta bere sokaz jendea beldurtzen agertzen da, adar soinuaren ostean. Mariren aurka egiten du San Miguel dantzan, eta Marik irabazten duenez Maskaradan integratzen du. Landan etzanda: Aker eta lamia: Aker landan etzanda dago eta bere bizkarrean lamia bat dago orrazten. Hiru adar soinuak eta gero, Mari Akerren bila doa eta Sugaar Lamiaren bila. Laurak lamiadantza dantzatzen dute, bi petsonaiak Maskaradara gonbidatzeko. Kearekin nahasturik: Sorgin: edabe magikoak prestatzen dabil, baina adar soinua entzuterakoan Marirerik borroka egiten du sorgindantza dantzatuz. Mairik irabazten du eta Sorgin Maskaradan parte har dezan lortzen du. Aurkitzen dugun azken pertsonaia : Ieltxu: Amildegietatik jeisten da saltoka eta oihuka eskuan zuzi bat duelarik. Hiru adar soinuen ostean Marik sokadantza dantzatzen duen bitartean, Ieltxuk Marireren mugimenduak imitatzen sahiatzen da.
Atal hau bukatzeko mito eta lamia guztiek lamiadantza dantzatzen dute, gero kalejira batenbitartez herritarren artean nahastu eta desagertzen dira gaueko akelarrerako prestatzeko.
ZER da LAMIAKO MASKARADA?
Maskarada zer den ondo ulertzeko, Aratusteetatik desberdindu behar dugu. Esangura
desberdina dauakatelako. Ihauteriak garizumaren hasieran izaten dira eta elementu bat
sutara botatzen da erruak ondaintzeko. Maskaradan, ordea, elementu hau ez da beharrezkoa
eta edozein sasoiean ospa daiteke. Solstizioak, ekinozioak eta maiatzeko jaiak saioi
aproposak dira.
Maskarada ostiralean ospatzen da. Tradizioari kasu eginez egun hau zeruari eskeinita
zegoen, baita ilargiarekin erlazionaturik ere. Ostirala akelarreak opatzeko eguna da. Egun
honetan Mariren senarra den Sugaar, Mariren kobazulora joaten zen honi ilea orraztera.
Maskarada Euskal Herriko mito garrantzitsuenak biltzen sahiatzen da, lamiak
garrantzitsuenak izanik. Hau dena jai moduan aurkezten da non herri eta pertsonaia
mitologikoak elkartzen dira musika eta dantzari esker.
Nola sortu zen Lamiako Maskarada
1978.urtean sortu zen Lamiako Maskarada. Euskal Herri eta herriko mitologia
berreskuratzen dituen jai berezia da Maskarada, non herri partaidetza eta nortasun jakingura
elemento nagusiak dira.
Proiektu hau, lamiakoztarrek euren herriaren nortasun jakinnahia eta Lamiako herriaren
istorioagatik ezaguna izan zedin jaio zen. Gazte talde baten jakingurak bultzaturik eta
ikerketa garrantsitzu baten ostean galdera kalera atera zuten. Ikerketaren ideiak aurrera
egiten eta herriko jende gehienak lagundu egiten zuen lamia eta paduretako istoria eta
mitologia bilatzen. Herriko nagusiekin hitz egiten eta gaiari buruzko bibliografia bilatu
zuten. Datuak prest zirenean, herri guztia bildu zen asanbladan eta herriaren nortasuna
jaiaren bitartez bereskuratzea erabaki zuten.
Lehenengo janzki eta maskarak prestatzen hasi ziren, baita lamia itxura zuten erraldoiak.
Hasiera batean jendea nahiko harrituta egon arren herrian prestatzen ari denarekin, jo ta ke
ibili ziren lanean, laguntza eskeintzen edo beharrezkoa den materiala ematen, atrezzoa, idi
gurdi bat, egurra... Lamia-dantzaren musika sortu zuten eta lamien dantza berreskuratzen
zen Lamiako Txikiak dantza taldeari esker. Akelarre eta antzezkizunerako lehen entseguak
egiten ziren. Jendea ilusioz beteta zegoen eta azkenik, zailtasun askoren ostean, baina
herritarren laguntzarekin, 1978ko Maiatzaren azken ostiralean jaiotzen da Lamiako
Maskarada.
Lau urteetan zehar, proiektua sortu zuten gazteek aurrera ateratzen dute Lamiako
Maskarada, urtero hobekuntzak lortuz, baina 1981. urtean arazo desberdinengatik proiektua
ahuldu egiten da bi urteetan zehar. 1984. urtean malenkoniaz beteriko gazte talde batek,
esfortzu eta konpromisu handiarekin berreskuratu eta indartu egiten du Maskarada.
Ordutik ona urtero maiatzeko azken ostiralean, Lamiako herrian antzeztu egiten da
Lamiako Maskarada.
Harpidetu honetara:
Mezuak (Atom)